Ik heb in mijn vorig blog aangekondigd dat ik de vinger aan de pols zal houden bij de voorbereiding van het vieren van 800 stadsrecht in 2020. De vakanties zijn inmiddels voorbij, maar er is nog niet veel bekend over wat er nog moet gebeuren voor de feestelijkheden van start zullen gaan. Wel heeft Dordrecht Marketing op vrijdag 30 augustus een nieuwe website gepresenteerd voor het 366 dagen (2020 is een schrikkeljaar) durende evenement en daarop de nieuwe logo’s geïntroduceerd. Tja, “waterverf” zeiden we vroeger altijd als er een beetje met de pet naar een grafisch ontwerp was gegooid en dat is nu letterlijk het geval. Afijn, u ziet op deze blog pagina de resultaten, zowel in kleur als zwart-wit.
Op dezelfde website staat een aankondiging over bezoeken van burgemeester en wethouders aan de wijken om daar te peilen wat voor feestelijke ideeën daar heersen. En of die in aanmerking komen voor een partje subsidie ter waarde van € 600,000 van de € 1.300.000,00 die de gemeente voor dit jubileum heeft gereserveerd. Het is niet de eerste keer dat de gemeente Dordrecht de inwoners vraagt om met plannen voor feestelijkheden te komen. Tot nog toe is dat nooit echt positief afgelopen. Vooral niet omdat het organiseren van zo’n evenement geen kattepis is en ook omdat de gemeente zich niet echt met de organisatie bemoeit: die faciliteert alleen maar. Bovendien moest je ook altijd zelf een zak geld meebrengen en dan maar hopen dat je uit de kosten zou komen.
En dan komt het waarschijnlijk toch weer neer op ergens een buurtbarbeque met springkussen en kinderen grimeren organiseren en dat is het. De burgemeester komt hier in mijn wijk Nieuw Krispijn op dinsdag 10 september langs en zal dan een half uur op het Emmaplein en een half uur op het trapveldje hoek Nassauweg-Mauritsweg aanwezig zijn om de voorstellen van de wijk aan te horen. Beide zijn bij mij om de hoek dus ik ga vast wel kijken en luisteren en proberen mijn sceptische geest een beetje in toom te houden. Ik zal wel laten weten hoe het afliep.
Op dezelfde website is helaas ook weer de nodige onzin te lezen over de aanleiding voor het jubileum. Ze begrijpen het niet of ze kunnen niet lezen, wat het precies is weet ik niet. Ik heb het toch genoeg uitgelegd. Ook nu weer:
“In 2020 vieren we met de hele stad dat Dordrecht achthonderd jaar geleden als eerste nederzetting in het toenmalige graafschap Holland stadsrechten kreeg. Hiermee is onze stad dan ook echt de oudste stad van (het huidige) Holland.”
Mijn bloglezers weten het inmiddels allemaal wel: het is niet het eerste stadsrecht dat Dordrecht ontving en als het dat wel was geweest had Geertruidenberg een punt gehad, want die hadden er één uit 1213 (zeggen ze…).
“Dordrecht had in 1220 al enige tijd de kenmerken van een echte handelsstad, maar door het verkrijgen van de stadsrechten brak er een nieuwe fase aan. De stad kon groeien en werd steeds belangrijker en rijker. Dat zien we nog steeds in de historische binnenstad.”
Hier wordt gemist dat het in 1220 om het keurrecht ging: het zelfstandig kunnen beslissen over toe te passen regels en wetten. Dat maakte Dordrecht uniek en rijp voor de ontwikkeling tot de belangrijkste handelsstad van Holland. Dat is wat graaf Willem I gaf aan de stad die zijn nieuwe echtgenote als huwelijksgift kreeg. Een oeroud huwelijksgebruik onder de landbezittende adel, maar in dit geval een uitzonderlijk kostbare gift. Waarschijnlijk met de gedachte in zijn achterhoofd (of gewoon: uitgesproken, al zullen we dat nooit weten) dat hij zo de toekomst voor haar en zijn jongere kinderen veilig stelde voor als hij er niet meer zou zijn. Hij had een vooruitziende blik (of voelde hij zijn einde al naderen?) want 1,5 jaar later was hij overleden.
“Maria was een vrouw met een grote invloed op de politiek en de cultuur van haar tijd.”
Wordt er beweerd. Dat valt nogal mee. Nadat haar stiefzoon Floris IV in 1222 graaf werd en hij, nog jong, in 1234 sneuvelde op een toernooi, zal haar rol aan het Hollandse hof en in Dordrecht wel zo’n beetje uitgespeeld zijn geweest. De kinderen waren volwassen en uitgezwermd. Toen ook haar vader, de hertog van Brabant in 1235 overleed, kreeg ze uit de erfenis de heerlijkheid en het kasteel Helmond en verhuisde ze daar definitief naar toe. Daar spande ze zich in om er een klooster te bouwen ter herinnering aan en voor het zieleheil van haar beide echtgenoten. Ze zou er inspiratie geweest zijn voor enkele literaire werken uit het midden van de 13e eeuw, maar het was niet ongewoon voor een dichter om zijn werk aan een hoge edelvrouw op te dragen en zo de nodige inkomsten te verwerven. Wat haar invloed op het literaire leven rond Helmond of all places was is hier echt niet uit op te maken. Of ze nog wel eens terug geweest is in Dordrecht is niet bekend, al zal ze tot haar dood in 1260 best dankbaar de inkomsten uit inmiddels haar weduwengoed hebben opgestreken. Ze werd in Leuven begraven en niet in Dordrecht, dus het zit erin dat de band niet echt innig is geweest.
___________
De thema’s van het jubileumjaar zullen zijn: ‘Wat maakt Dordrecht zo bijzonder?’ of ‘Wat of wie maakt mijn wijk zo bijzonder?’ Met als achterliggende gedachte dat het feest gericht is op samenwerking en saamhorigheid in Dordrecht. Niks over de aanleiding voor dat stadsrecht van 1220 en het verkrijgen van het keurrecht dat de poort voor de groei en bloei van Dordrecht open zette. Natuurlijk is het keurrecht er de oorzaak van dat Dordrecht zo bijzonder werd, maar uit heel die website en alles wat er omheen gedaan en gezegd wordt blijkt niet dat de organisatoren, de gemeente inclusief b&w en marketing begrijpen waar het hier om gaat.
Tijdens de hittegolf in juli werd ik op een bloedhete dag door Heintje Groesbeek geïnterviewd voor de buurtkrant van de Dordtse binnenstad, De Poorter. De krant verscheen tegelijk met de website, maar dat was toeval. Ik eindigde het interview met de volgende verzuchting:
“… de inwoners van Dordrecht dienen ervan op de hoogte te zijn waarom de stad zo belangrijk was en wat de stad te danken heeft aan het stadsrecht. En een betere aanleiding dan dit 800-jarig jubileum om lacunes in kennis op te vullen, is toch niet te vinden.”
Helaas blijkt uit wat op internet en daarbuiten over Dordrecht 800 verschijnt dat het jubileum voor iets gebruikt wordt dat, hoewel sympathiek, niets te maken heeft met wat hier in de middeleeuwen gebeurde. Het moet gewoon een ‘spetterend en bruisend’ feest worden waarbij alle Dordtenaren (en veel toeristen) onder het genot van wat cultuur gezellig een vorkje pikken en het glas heffen, de tentoonstelling over Albert Cuyp bezoeken en swingen tijdens een uitvergrote versie van het Big Rivers Festival onder de nostalgische naam de Dordtse Schapenkoppenfeesten. Als Dordts historicus vind ik dit een gemiste kans.
Nawoord
Wegens tragische gebeurtenissen in Dordrecht zijn de bezoeken aan de buurten uitgesteld tot in oktober. Inmiddels zijn ze geweest, maar ik had geen gelegenheid die in mijn wijk bij te wonen. Het regende ook flink. Ik weet dus niet wat er vanuit de buurtbewoners voor ideeën voor Dordrecht 800 zijn gekomen. Ik heb ook niet gehoord wanneer die bekend gemaakt worden. Ik houd u op de hoogte, zodra ik wat weet. Volg inmiddels mijn blog-serie Dordrecht en zijn geschiedenis, die aansluit bij deze herdenking.
Beste Henk
Ik vind je wel een wetenschappelijke azijnpisser maar ik moet toegeven je hebt vaak gelijk. De herdenking van de slag om Dordrecht uit 1813 is hoofdzakelijk georganiseerd door Laurens Gooshouwer van het patriciërshuis. Zelfs de gemeente Papendrecht had er meer energie ingestopt. Het ziet er naar uit dat het dit jaar weer net zo gaat.
Dank voor het compliment. Mijn leermeester Antheun Janse heeft onlangs nog gezegd: ‘Volgens mij is dat de taak van een historicus: de leuke verhaaltjes doorprikken. Dat brengt ons dichter bij de werkelijkheid. Ik ben opgeleid om tot de bodem te gaan en niet zomaar alles aan te nemen wat er gezegd wordt.’ Ik heb er ook wel eens een blog aan gewijd: https://tiecelin.blogspot.com/2011/10/een-historicus-is-een-illusie.html?view=flipcard. Mensen vinden dat dikwijls niet leuk en noemen je een spelbreker, azijnpisser, authenticiteitsnazi, en erger. Ik weet dat en maak het al 30 jaar mee. Het is niet anders. Het is een kwestie van volhouden, tot men eindelijk eens gaat luisteren.
Hahaha, “authenticiteitsnazi”, een nieuwe parel aan mijn vocabulaire-ketting!
Een heel gewoon scheldwoord in re-enacters kringen. Het wordt gebezigd door mensen als hun kleding/uitrusting kritiek oproept en als ze dat eigenlijk wel weten, maar geen zin hebben de extra inspanning te verrichten om het goed te doen.